1968 елда этолог Джон Кэлхун Америка Психик сәламәтлек милли институты базасында таң калдыргыч эксперимент уздыра. Келхун тычканнар җәмәгате белән кешелек җәмгыяте аналогиясен уздыра һәм моның нигезендә кешелекнең киләчәген алдан әйтмәкче була. Моның өчен галим тычканнар “оҗмахы” булдыра. Тычканнар утопиясе Лаборатория шартларында тәҗрибә ясала торган хайваннар чыга алмаслык 2х2м мәйданында һәм 1,5 м биеклегендә квадрат абзар … Тулысынча
Мәкалә
Интеллект дигәндә беренче булып акыл турында уйлый башлыйбыз. Интеллекты югары булган кеше — акыллы кеше. Димәк, интеллект сынау тестлары — ул кешенең ни дәрәҗәдә интеллектуаль, ягъни акыллы булуын ачыклау өчен башкарыла торган тестлар. Әгәр без фәнни билгеләмәгә мөрәҗәгать итсәк, мондый сүзләргә юлыгачакбыз: интеллект — тышкы объект модельләрен кору белән бәйле биремнәрне чишү мөмкинлеге, сәләте. Мәсәлән, … Тулысынча
Халык ышанулары һәм хорафатларның нигә кирәк булуы, җәмгыятьтә үтәгән функцияләре, һөнәри хорафатлар һәм хорафатны урап узу алымнары турында фольклор белгече Варвара Добровольская сөйли Хорафат, ягъни суеверие – кирәкмәгәнгә, бер файдасызга үз-үзеңне ышандыру. Хорафат гади ышану, иман белән чагыштырганда, «күңел эше»н таләп итми. Бу көнкүреш ситуацияләрдә үзеңне тоту, билгеле проблемалардан качу өчен бер җыелма. Мәсәлән, тоз … Тулысынча
«Дефолт» дигән сүзнең төгәл бер мәгънәсе генә бар. Дефолт – ул бурычлы кешенең бурыч мәҗбүриятләрен үтәүдән баш тартуы. Бу сүзнең бүтән мәгънәсе юк. Әгәр дәүләт бурычлары һәм бурычлы дәүләтнең бурычларын түли алмавы яисә түләргә теләмәве турында сүз барса, без суверен дефолт дип сөйли алабыз. Бурычка акча алган компанияләр бурычларын түли алмаслык хәлдә калсалар, яисә кредиторларның … Тулысынча
Тарихчы Александра Архангельская яңа гасыр башы бөтен дөнья икътисадында тигезлек булмавы, Көньяк Кореяның икътисади мөмкинлекләре һәм БРИКС төркеменең киләчәге турында Кирпечләр БРИКС (BRICS) — бик тиз үсеш алучы биш илдән торган төркем: Бразилия, Русия, Һиндстан, Кытай, Көньяк Африка Җөмһүрияте. 2010 елны Көньяк Африканы да үз арасына кертер алдыннан ул БРИК дип йөртелә иде. Беренче тапкыр … Тулысынча
Якуп Чанышев Бөек Ватан сугышында катнашкан иң атаклы татар генералларының берсе. Алай гына да түгел, ул — гомерен тулысынча хәрби эшкә багышлаган шәхес. Борынгы Чаныш морзалары нәселе дәвамчысы кешелек тарихының иң куркыныч бәрелешләрендә – Беренче һәм Икенче дөнья сугышларында катнаша, инкыйлаб елларында Казанда совет хакимиятен урнаштырырга булыша. Якуп Җиһангир улы 1892 елның 27 февралендә, Стәрлетамак … Тулысынча
«Яшим дисәң, җайлаша бел». Табигатьнең бу язылмаган кануны бар тереклек өчен дә гамәлдә. Син никадәр горур булсаң да, башкаларның да теләкләрен исәпкә алмасаң, уңышка ирешә алмыйсың. Монысы кешеләргә кагыла. Ә хайваннар дөньясында җайлашу исән калуның иң мөһим бер шарты ул. Проблемаларны үзеңә уңайлы якка бору, кимчелекләрне өстенлек итеп куллану, кирәк чакта кача белү – хәйләкәр … Тулысынча
Каюм Насыйри язган күпсанлы хезмәтләр арасында хисап дәреслеге дә бар. Бер гасыр элек балаларны санарга, кушарга, тапкырларга-бүләргә ничек өйрәткәннәр соң? Әлбәттә, ул чордагы ысуллар белән бүгенге заманда кабул ителгән методика арасында күп аермалар бар. Ләкин шулай да охшаш һәм хәтта кабатлана торган яклар да юк түгел. Игътибарыгызга Насыйриның хисап дәреслегеннән мәсьәләләр тәкъдим итәбез. Сез укыгандагы … Тулысынча
Соңгы ун мең ел эчендә, голоцен дәвере вакытында, якынча мең ярым вулкан атылган. Дөнья картасына карасак, бу янартауларның тигезле-тигезсез урнашуын күрәбез. Әйе, аларның төп өлеше континент кырыйларында, утраулы дугаларда һәм океан уртасындагы “тау тезмәләрендә” тора. Җир кабыгының ярылган урыннарында килеп чыккан вулканнар да бар. Мондыйларга, мәсәлән, Африка вулканнары керә. Билгеле булганча, хәзер анда, Эфиопиянең төп материктан … Тулысынча
Нольгә бүләргә ярамый икәнен барыбыз да беләбез. Әмма ни өчен бу гамәл тыелган соң? Башлангыч сыйныфта укыганда, күпләрнең башында шундый сорау барлыкка килгәндер. Эш шунда ки, арифметикадагы дүрт гамәл – кушу, алу, тапкырлау һәм бүлү – тигез хокуклы гамәлләр түгел. Математиклар чын гамәлләр дип боларның икесен генә – кушу белән тапкырлауны гына таный. Бу операцияләр … Тулысынча