Гарәпләр Ибн Халдүнне үзләренең социологиясенә, төгәлрәк әйткәндә, җәмгыятьнең социаль-фәлсәфи концепциясенә нигез салучы дип саныйлар. Ул беренчеләрдән булып цивилизациянең барлыкка килүе хакында объектив аңлатма бирә, җәмгыять, дәүләтләрнең барлыкка килү һәм таркалу кануннары турында аерым фән булдырырга кирәклеге турында искәртә. Галим бай тарихи материалга таянып эшли. Ибн Халдүннең хезмәтләре гарәп дөньясына зур йогынты ясый. Ул илләрдә нәшер … Тулысынча
Әлеге әңгәмәдә социолог Виктор Вахштайн виртуаль дөньяның көндәлек тормыш белән бәйләнеше, World of Warcraft, Second Life һәм «Фарсы шаһзадәсе» («Принц Персии»), уеннардагы валюта һәм өстәмә чынбарлык турында сөйли. — Санак уеннары ни рәвешле социологларның игътибарын җәлеп итә ала? Нәрсә белән әлеге уеннар аларны кызыксындыра ала? — Монда шуны аңлау мөһим: нәрсәне без уен һәм шул исәптән санак … Тулысынча
«Куллану җәмгыяте» гыйбарәсе алга киткән илләрдә XX гасырның икенче яртысында тулысынча уңай якка үзгәргән социаль-икътисади һәм мәдәни феномен белән бәйле. Бу фәлсәфи түгел, ә күбрәк социаль-теоретик һәм икътисади категория. Шулай да, аерым алганда, әлеге гыйбарәнең популярлыгы Жан Бодрийярның 1970 елда бастырылган «Куллану җәмгыяте. Аның мифлары һәм структуралары» дигән хезмәте белән бәйле. Ул иң беренче чиратта … Тулысынча
Бүгенге чорнын иң популяр технологияләренең берсе булып саналган айфон яки айпадларның артында сурәтләнгән «apple» (алма) эмблемасының Алан Тьюринг истәлегенә белән бәйле була алганын белә идегезме? Алан Мэтисон Тьюринг — инглиз математигы, программист һәм кодлаучы (шифрлаучы). Ул Икенче дөнья сугышы вакытында үзе иҗат иткән «Bombe» исемле җиһазда кодларны «җимерү» ысулларын эшкәртә. Нәтиҗәдә, ул «Энигма» шифраторын ватып … Тулысынча
Тофаларның үзләренең исемнәре тоъфа була (1930 нчы елга кадәр аларның исемнәре карагасслар булган). Бу исем тофалардагы кара-һааш халкыннан килеп чыккан. Моның турында М.А.Кастрен һәм В.В.Радлов язып чыгалар. “Алар үзләрен тофа дип атыйлар” – дип, 19 гасыр уртасында .П.Штубендорф әйтә. Үзләренең телләрен тофалылар тоъфа дыл диеп тә атыйлар. Баскаков классификациясендә бу тел уйгыр-угыз төркеменең уйгыр-тюкюй төркемчәсенә … Тулысынча
Угыз теле — X-XI гасырларда Угыз дәүләтенең рәсми теле булып торган төрки тел. Бүгенгесе көндә үле тел статусында. Арал диңгезе буе, Каспий буе түбәнлеге, Сырдәрья елгасы буенда, хәзерге Төркия, Төркмәнстан, Әзербәйҗан, Кытай һәм хәтта Молдавия җирләрендә таралган булган. Баскаков классификациясе буенча, угыз теле болай карала: Алтай телләре семьялыгы ⬇ төрки телләр төркеме ⬇ көнбатыш һун … Тулысынча
Үткән елның җәендә Испания патшасы, Бурбоннар династиясе вәкиле Хуан Карлос Iтәхеттән ваз кичте һәм идарәче итеп үзенең улын, Астурия принцы дон Фелипены билгеләде. Ә 19 июньдә исә принц Фелипе, ил каршында ант сулары эчеп, тәхеткә утырды. Хәзер ул – Филипп VI. Хуан Карлосисә Аурупаның бүгенгесе көндә идарә иткән иң өлкән монархларының берсе иде. Рәсми рәвештә … Тулысынча
Акведук (латин телендә aqua — “су” һәм ductus — “йөртәм, илтәм”) “су йөрткеч” дигәнне аңлата. Акведуклар — өсләре капланган арыклардан торган су юллары. Төрле чокырлар, ярлар һәм башка тигезсез урыннарда зур аркалардан торган “күперләр” төзелә. Акведук арыклары шулар аша үтә, торба тигезлекне саклый. Беренче акведуклар Ниневия шәһәрендә безнең эрага кадәр 691 елда ук төзелә, ә … Тулысынча
Балагыз Хиггс бозоны, кара тишекләр һәм фәзаның күп үлчәмле булуы турында сораша башласа, ничек җавап бирергә кирәк икәнен бу мәкаләдән укып белерсез. Кисәкчәләр физикасы нәрсә ул? Пол Соренсон, физик: «Без бәләкәй нәрсәләрне бер-берсенә бәрәбез, алардан килеп чыга тагын да бәләкәйрәк нәрсәләр; шул бәләкәй нәрсәләрне тагын бер-берсенә бәргәлибез. Иң-иң бәләкәй нәрсә килеп чыкканчы шулай эшлибез. Ахырда, … Тулысынча
1. Идарә ителә торган синтез реакциясе Калифорния университеты тикшеренүчеләре дейтерий һәм тритий белән идарә ителә торган җылылык-төш синтез реакциясе аша энергия бүлеп чыгарды. Киләчәктә мондый синтез реакцияләре чикләнмәгән бер энергия чыганагы булып, безнең тормышыбызда мөһим урын алып торырга мөмкин. 2. Лазер нурларының атомнары Наньян Технология университеты (Сингапур) тикшеренүчеләре дөрес ешлыгында чагылдырылган лазер нурларының атомнарын киметкәннәр. … Тулысынча