Һиггс бозоны ачылуы хакында 2012 елның 4 нче июлендә ЦЕРН оешмасының матбугат очрашуында игълан иткәннәр иде. Чарада физика галиме Питер Һиггс та катнашты. Ул, чиктән тыш дулкынланып, теориясенең тәҗрибәдә раслануын исән чакта көтмәгәнен, шуңа бик сөенгәнен белдерде. Бер елдан соң Һиггс белән бельгияле Франсуа Энглер 1964 елда ук кисәкчекне фаразлаганнары өчен физика өлкәсендә Нобель бүләген … Тулысынча
Хәзерге заман психология фәнендә җенес һәм гендер кемлекне (идентитлык) гел аермыйлар. Җенси үзенчәлекләрне һәм аермалыкларны тасвирлаганда, әдәбиятта еш кына «гендер үзенчәлекләре» термины кулланыла, ләкин бу дөрес түгел, аларны аера белергә кирәк. «Ир-ат һәм хатын-кыз», «малай һәм кыз», «яшүсмер кыз һәм егет» дигәндә, без җенси аермалыкларны, кайбер биологик үзенчәлекләрне күздә тотабыз. Әлеге үзенчәлекләргә бик күп сыйфатлар … Тулысынча
Алар мырлый, алар сикерә, алар үрмәли, алар посып керә, алар кысылып үтә. Алар әллә ниләр эшли. Әмма шулай да, аңлап карыйк әле: мәчеләр ни өчен шундый сәер соң? Әлеге видеода мәчеләрнең гадәтләре фән күзлегеннән аңлатылыр. Алия Ваншина тәрҗемәсе, Булат Шәймиев укыды, Алинә Галиәхмәтова монтажлады TED Ed’тан тәрҗемә ителде. Оригинал видео авторлары: Мөгаллим Tony Buffington Сценарий мөхәррире Amy Adkins Режиссер Chintis Lundgren Продюсер Draško Ivezić … Тулысынча
Уфа табиблары Марат Хәйдәров белән Нәсимә Хәйдәрова 1997 елда «Атеросклероз» исемле китап нәшер иткәннәр. Бу китапта алар фәнни, әмма гади телдә атеросклероз авыруы турында язалар. Авторларның рөхсәте белән, китапны сканладык һәм интернетка урнаштырдык. Рәхәтләнеп кулланыгыз! PDF-файлга сылтама: https://drive.google.com/file/d/12rtqKNua6VBDgKyN97WohVZ_gBX-Idqg/view?usp=sharing Ләйлә Миңнуллина сканлады
Культуролог Виталий Куренной буыннар теориясе, «кайтаваз-бумерлар» һәм буыннарның «әверелеш» фазалары турында аңлата. Миллениал – америка мәдәниятына караган төшенчә. Тулырак итеп әйткәндә, аны киң кулланылышка «Буыннар: америка киләчәгенең тарихы, 1584-2069 елларда» китабының ике авторы – Уильям Штраус белән Нил Хоув кертә. Соңыннан әлеге идеялар аларның «Дүртенче әверелү: Американың киләчәген алдан күрү»(1997) һәм «Миллениум буынының тууы: киләсе … Тулысынча
Күпчелек кешеләр кан сүзен ишетү белән кызыл төсне күз алдына китерәләр. “Кызыл кан” сүзтезмәсе гадәти, ачык әйбер кебек. Шуңа да карамастан, кызыл төс канның бердәнбер төсе түгел. Кан зәңгәр дә, яшел дә, шәмәхә дә, хәтта төссез дә була ала – һәм болар барысы да төрле организмнарның кан составына керүче специфик химик матдәләр аркасында. Гемоглобин һәм … Тулысынча
Бразилия футболчысы Роберто Карлос 1997 елда 35 метрга туп тибә, аның тубы кырыйга оча, уенчыларны уза, әмма читкә китми, ә сулга борылып, капкага керә. Бу ничек шулай булган соң? Бу видеода сез футбол тарихында иң гүзәл голның сере – физика кануны белән танышырсыз. Бу дәрестә: Исаак Ньютонның 1 хәрәкәт кануны һәм Магнус эффек ы TED … Тулысынча
Нәкъ томаннар кебек үк, болытлар да су парының сыек һәм каты халәткә конденсацияләнүе нәтиҗәсендә барлыкка килә. Конденсация йә абсолют һава дымлылыгының артуы, йә һава температурасы төшү нәтиҗәсендә килеп чыга. Чынлыкта исә, болытлар ясалуда ике фактор да катнаша. Һава температурасы төшүнең сәбәбе, беренчедән, һава массасы күтәрелүгә, ягъни аның күтәрелә торган хәрәкәтенә һәм, икенчедән, һава массасы адвекциясенә … Тулысынча
Психологлар 11-12 яшьлек малайларны бер лагерьгә җыйганнар да, тәҗрибә уздырганнар. Кинолар төшерерлек эксперимент булган бу: монда үзеңне мотивацияләү һәм рухыңны ныгыту да, команда белән эшләү элементлары да, чын дуслык тарихы да бар. 1948 – 1961 нче еллар аралыгында Мозаффар Шәриф һәм аның коллегалары Марвин Б. Сассмен, Роберт Һантингтон, О. Дж. Һарви, Б. Джеком Уайт, Уильямом … Тулысынча
Көз азагы һәм кыш – иң күңелсез вакытларның берсе. Билгеле бер психик тайпылышлары булган кешеләр әлеге периодларда бигрәк тә җәфаланалар, хәтта сәламәт кешеләр дә бу чорны авырлык белән кичерәләр. Ни өчен ел фасыллары алышыну кеше организмына тәэсир итә соң? Сезонлы аффектив тайпылышны гади күңел төшенкелегеннән ничек аерырга, һәм аннан нинди дәва бар? Әлеге хәләтнең симптомнарын … Тулысынча