Зоолог Шон О’Доннелл күчмә кырмыскалар, аларның химик коралы, һәм төрле кырмыскалар арасындагы бәрелешләр турында яза. Кырмыскалар арасындагы сугышлар – төрле колонияләрдәге кырмыскалар арасындагы мөнәсәбәтләрнең ачык агрессив формасы. Кырмыскалар бер-берсендә һәрвакыт көндәш күрәләр. Мәсәлән, әгәр дә колонияләрнең берсе ниндидер ризыкны үзенә ала икән, башка колонияләр бу ризыкка тия алмый. Бу – кыек көндәшлек (косвенная конкуренция) дип … Тулысынча
Торнадолар – Җир йөзендә иң көчле һәм куркыныч өермәләр, аларда җилнең бөтерелү тизлеге сәгатенә 200 мильгә җитә ала. Дөньядагы иң көчле җил бу. Киңлеге берничә йөз метрга җиткән һава баганасы юлында очраган һәрнәрсәне суырып ала һәм үзе белән күчерә. Бу коточкыч циклоннар кайдан килеп чыгалар соң? Метеоролог Дҗәймс Спанн торнадоның «тормышы» хакында сөйләп һәм иң четерекле … Тулысынча
Хәзерге биология һомосексуальлек турында нәрсә белә, аның сәбәпләре нинди һәм ул эволюция күзлегеннән ничек аңлатыла Кешеләр арасында һомосексуальлекнең объектив тикшеренүләрен уздыру гаять авыр. Популяциядә үз җенесендәге затларга карата теләк хисе кичерүчеләр санын төгәл билгеләргә мөмкинлек бирә торган ышанычлы критерийлар юк. Барлык тикшеренүләр дә кешеләр үзләренең сексуаль ориентацияләре хакында үзләре хәбәр итә торган сайланган тупламаларда үткәрелә. … Тулысынча
Мария Склодовская-Кюриның фәндә инкыйлаб ясаган ачышы физика һәм химияне аңларга булышты һәм онкология, технология, медицина һәм төш физикасына искиткеч әһәмиятле өлеш кертте. Ләкин чын мәгънәсендә аның даһилыгы нәрсәдә чагыла соң? Мария Кюриның иң революцион ачышлары турында сөйләшик. Текстны «Мин татарча сөйләшәм — 2018» акциясе кысаларында Казан шәһәренең 33 нче мәктәбе укытучысы Гүзәлия Гыйниятуллина тәржемә итте. … Тулысынча
Атом-төш коралын беренче тапкыр сынап караганнан соң, Манхэттен проектының җитәкчесе Роберт Оппенһаймер Лос-Аламоста ясаган чыгышында бу коралны уйлап табу ни өчен кирәк булганлыгын аңлатырга тырыша. Оппенһаймер сәяси дәлилләр китерә, куркынычсызлык турында сөйли һәм, ниһаять, үзенең төп этәргечен әйтә. Бу — галимне галим итүче яңа белем эзләү һәм хакыйкатькә омтылу. Чыгышы ахырында әйткән идеяләр аркасында Оппенһаймер … Тулысынча
Мария Кюри — радиологиянең «кендек әнисе» һәм бүгенге көнгәчә 2 тапкыр Нобель бүләгенә лаек булган бердәнбер хатын-кыз. 1921 елда Америкага килгән чагында, ул Нью-Йоркның Вассар көллиятендә радийның фәнни тарихыннан аерып алып булмаслык, үзенең шәхси тормыш хатирәсен сөйләп чыгыш ясый. Озак эзләнүләр юлы, ачышлар һәм элементны тикшерүләр «алтыннан мең тапкыр кыйммәтрәк». Үзенең чыгышында Мари Кюри … Тулысынча
Сезгә кайчан да булса «Турай» дип әйткәннәре яки ашаганда бөкрәеп утырган өчен орышканнары бармы? Моның кебек кисәтүләр безгә ошамаска да мөмкин, ләкин алар юкка гына ясалмый. Сезнең сын-гәүдәгез гәүдәгезнең һәр адымына, һәр хәрәкәтенә нигез булып тора, аның төрле стрессларга җайлашуы да яхшы сын-гәүдәгә бәйле. Текст «Мин татарча сөйләшәм — 2018» акциясе кысаларында Казан шәһәре Яңа … Тулысынча
Интернетта көнчелек, дан алуга омтылыш һәм яхшы кәеф: психолог белән әңгәмә Глобаль күренеш буларак, социаль челтәрләр безнең көндәлек тормышыбызда чагыштырмача аз вакыт – берничә дистә ел яшәп киләләр. Шул ук вакыт аралыгы алар галимнәрнең (психолог, социолог, культурологларның) күзәтү үзәгендә. Тик, шулай да, «Социаль челтәрләр психикага тискәре йогынты ясыймы?» дигән сорауга төгәл җавап әлегә юк. Кайбер … Тулысынча
Инглиз профессоры, фәнне популярлаштыручы галим Иэн Стюарт үзенең «Иң бөек математик мәсьәләләр» дигән китабында Ферма теоремасын, Кеплер гипотезасын һәм күпләр өчен чишеп булмастай тоелган башка мәсьәләләрне аңлаешлы итеп аңлатып кына калмый. Ул математикада һәрдаим яңа ачышлар булуын, ә аларның гамәлдә кулланылуы һәр кешенең күзалдында баруын күрсәтә. Чынлап та, һәр кеше дә үзенең смартфонының математик … Тулысынча
Ел саен дөньяда 100 000 тоннадан күбрәк кофеин кулланыла. Бу 14 Эйфель манарасының авырлыгына тигез! Кофеин, хәтта тиешенчә йокламасак та, безгә уяу булырга, игътибарны тупларга һәм җитез калырга ярдәм итә; ләикн шул ук вакытта ул кан басымын күтәрә һәм безне гасабиланырга мәҗбүр итә ала. Хуш, ул безне ничек йоклатмыйча тота соң? Текст «Мин татарча сөйләшәм … Тулысынча