30 август – Татарстан Җөмһүрияте көне. 1990 елның шушы көнендә Татарстан АССРның Югары Советы республиканың суверенитеты турында декларация кабул итә. Татарстанның хәзерге тарихы башлана.
татар тарихы
Татар тарихының Алтын Урда чоры – гаять каршылыклы һәм маҗаралы вакыт. Кешелек белгән иң зур дәүләтнең, ягъни Монгол империясенең, бер өлеше буларак барлыкка килгән Җучи Олысында бүгенге татар халкы формалаша башлаган, милләтнең үзаңында тирән эз калдырачак вакыйгалар булып алган.
Татарлар — Казакъстанда инде күптән урнашып яши башлаган диаспораларның берсе. Әлеге мәкалә исә татар халкының бу төбәктә таралып урнашу тарихына багышланган. Беренче күчеп утыру дулкыннарына, аларның юнәлешенә һәм мигрантларның составына игътибар бирелә. XX гасыр башында татарлар Казакъ даласының бөтен төбәкләрендә диярлек яшәгәннәр, сан буенча алар рус, казакъ һәм украиннардан гына калышканнар. Бүгенге көндә Казакъстан татарлары … Тулысынча
Каюм Насыйриның татар этнографиясенә кагылышлы язмаларыннан Казан татарларында йорт-җиргә караш турында текст белән танышырга тәкъдим итәбез. Шәһәр йорты Шәһәрдә вә калада торучы мөселманнарның йортлары-җирләре авыл халкының йортларына караганда күп пакизә[1] һәм аермасы бар. Моны һәркем дә беләдер. Әмма без әүвәлән бераз каләм тартаек шәһәр халкы хосусында. Бу шәһәрдә үз йорты булып, үз йорты белән торган … Тулысынча
Татар этнографиясен өйрәнүгә керешкән беренче татарларның берсе — Каюм Насыйриның — язмаларыннан татарларда ашау-эчү гореф-гадәтләре турында текст белән танышырга тәкъдим итәбез. 100 ел элек татарларда туклану ничек оештырылган икән? Аш дигән сүз күп мәгънәдә истигъмаль кыйлына: аш бар мотлакан[1] ашый торган нәрсә мәгънәсендә; һәрни булса да ашарга ярый торган нәрсә. Мәсәлән, балчыкны аш дип әйтеп булмый, … Тулысынча
Ни кызганыч, күпләр өчен Галимҗан Баруди исеме таныш түгел. Ә бит ул дин үсеше һәм дин нигезләре укыту системасына зур өлеш керткән мәшһүр җәмәгать эшлеклеклеләренең һәм педагогларның берсе. Галимҗан Мөхәммәтҗан улы Баруди 1857 нче елның 17 февралендә Казан өязенең Кече Кавал авылында дөньяга килә. Кечкенә Галимҗанга 3 яшь булганда, аның гаиләсе Казанга күчеп китә. Иң … Тулысынча
Татар халкы турында бай этнографик язмалар калдырган Каюм Насыйриның татарлар кия торган киемнәр хакындагы мәгълүматларын сезнең игътибарыгызга җиткерәбез. Белгән кеше бар микән: бу татар мөселманнарның киеменең формасы кай заманадан бирле калган икән? Татарда бар кием: күлмәк, ыштан, камзул, казаки, җилән, чапан, чикмән, кыска тун, өч билле тун, толып, чалбар, бишмәт, читек, кәвеш, башмак, бүрек, такыя, … Тулысынча
Хәзәр каһанлыгының Византия мәмләкәте һәм Гарәп хәлифәлеге белән мөнәсәбәтләре нинди булган? Ни өчен Хәзәр каһанлыгы дин сайларга мәҗбүр булган? Тарихи документларда хәзәрләрнең дин сайлау процессы ничек сурәтләнә? Бу һәм башка сорауларга тарих фәннәре докторы Владимир Петрухин җавап бирә. Сугыша алмасаң, тел өйрән Без сезнең белән Ауразия дип атала торган, безнең карашка, Якын Көнчыгыштан Ерак Көнчыгышка … Тулысынча
Татар халкының тарихын өйрәнүчеләр арасында Һади Атласи үзенчәлекле урын алып тора. Ул гади тарихчы гына түгел. Русия империясенең Дәүләт думасына сайланып та, үз эшенә һәм намус бурычына тугры калган кеше ул. Ул 1876 елда Казан губернасы Буа өязе Чекә (Иске Чекә, хәзерге Чүпрәле районы) авылында туа. Башлангыч белемне авыл мәктәбендә әтисе бирә, соңрак шул заманда … Тулысынча
Татар милләте искиткеч шәхесләре белән горурлана ала. XX гасырда дөньяны тетрәткән бөек татарлар арасында Бао Эрхань да бар. Кем ул? – дип аптырарсыз сез. Бао Эрхань – ул уйгыр һәм кытай сәясәтчесе Борһан Шаһидинең кытайча исеме. Борһан Шаһиди 1894 елда туган. Аның бабалары арасында уйгырлар да булган. Уйгырлар – хәзерге Кытайның Шенҗан-Уйгыр автономияле районында яшәүче … Тулысынча