Нобель бүләге иясе, атаклы шагыйрә Тони Моррисон сүзләре буенча бар кешелек, телләрне кулланучылар һәм үстерүчеләр, телнең югалуы өчен җавап тота: «Без үләбез. Тормышның мәгьнәсе бәлки шундадыр. Ләкин без тел белән эш итәбез. Бәлкем тормышыбызның үлчәү берәмлеге дә шул телдер». Телләрнең юкка чыгу сәбәпләрен алдагы мәкаләләрдә атап киткән идек инде. Бу язмада исә теләсә кайсы тел … Тулысынча
Индустрия мәдәниятенең барлыкка килүе, сәнәгать инкыйлабының этаплары һәм җәмгыять структурасының үзгәрүе турында тарихчы Дмитрий Бовыкин сөйли. Сәнәгать инкыйлабы – кул хезмәте өстенлек иткән аграр икътисадтан, техника үсеш алган индустриаль җәмгыятькә күчү процессы. Бу процесс Англиядә 1740-1780 нче елларда башлана һәм соңыннан АКШка һәм Аурупаның башка дәүләтләренә тарала башлый. Сәнәгать инкыйлабы дигән атама соңга таба гына … Тулысынча
Безнең баш мие бөтен нәрсәгә дә җавап табырга тырыша. Аңыбыз гел уйлануда. Фикерләү барышында без дөньяны танып-беләбез, аны үзебез өчен аңлатабыз. Когнитив фәннәр шушы процессны өйрәнә. Нәкъ менә когнитивистлар кешенең һәрвакыт үз-үзен алдавын ачканнар. Дөрес, бу чын мәгънәсендә алдашу түгел. Сүз когнитив тайпылышлар дигән күренеш турында бара. Без фикерләвебездә инде күптәннән калыплашкан хаталарны еш ясыйбыз. … Тулысынча
Сугыш, илнең матди куәтенә сынау булу белән бергә, хакимлек иткән коммунистик идеологиянең көчсезлеген дә ачып сала. Сугыш алды елларында hәм сугыш башлангач та, Союзның хакимият органнары Россия-Алмания сугышын фашизм белән коммунизм бәрелеше итеп күрсәтергә тырышалар. Ләкин тиздән алар коммунистик идеологиянең халыкны туплый, берләштерә торган рус идеясе дә, бөтенсоюз идеясе булмавына hәм була да алмачаягына ышаналар. … Тулысынча
Ислам галимнәре дөнья фәннәре үсешенә зур өлеш керткән. Мәсәлән, Әбү Гали ибн Синаның (Әбүгалисина, 980-1037) «Тыйб белеме канун»ы ислам дөньясында гына түгел, ә бөтен Аурупада медицинаның нигезе булып саналган. Моңа иң ачык дәлил булып, әлеге китапның 600 елдан артык Аурупа университетларында уку әсбабы булып хезмәт итүе тора. Моңардан тыш, Әбүгалисина 29 төрле фән өлкәсендәге ачышлар авторы. … Тулысынча
Онейроид – синдром буларак иң «күңелле» психопатологик халәтләрнең берсе. Гүзәл феялар, галәмәт алыплар һәм Яктылык көчләренең Караңгылык белән сугышы – бу синдром белән җәфа чиккән кешеләрнең күзенә шундый вакыйгалар күренә. Мондый кызыклы төшләрне кайберәүләр махсус «күрергә» тырыша. Мәдәният һәм төшләр Онейроид үзенең төп исемен «oneiros» дигән грек сүзеннән алган. Оneiros «төш күрү» дигәнне аңлата. Грек … Тулысынча
Бүген без физика фәне курсыннан күбебезгә яхшы таныш булган электромагнит дулкыннар турында сөйләшербез. Беренчедән, нәрсә соң ул дулкын? Әйдәгез, башта шуны искә төшерик әле. Дулкынны билгеле бер урында хасил булган тибрәнешнең киңлек буенча таралуы дип аңларга була. Мәгълүм ки, табигатьтә бик күп төрле дулкыннарны очратырга мөмкин. Дулкыннар… Хмм… Ә алар ничек хасил була соң? Анысын … Тулысынча
Безне балачактан ук карарларны, «җиде кат үлчә – бер кат кис» принцибына нигезләнеп кабул итәргә өйрәтәләр. Тик тәҗрибә күрсәткәнчә, кинәт кенә бер карарга килү кайвакыт күпкә яхшырак нәтиҗәләр бирә, ә озак уйланулар дөрес һәм кирәк фикердән тайпылуга китерергә мөмкин. «Что? Где? Когда?» уены магистры һәм BeSmart.net порталы белгече Максим Поташев, интуитив карарларның каян барлыкка килүе … Тулысынча
Бүгенге көндә безнең тормышта генетик яктан үзгәртелгән үсемлекләр артканнан-арта бара. Алар ярдәмендә без азык-төлек ясыйбыз, төрле компонентлар, дарулар табабыз. Бу үсемлекләр, безнең басу-кырларга барып җитәр алдыннан, катлаулы һәм озак тәҗрибәләр аша үтәләр. Бу табигый яктан куркынычсызлыкка сынаулар. Тикшерү озак бара Чынлыкта табигый яктан куркынычсызлыкка үткәрелә торган тәҗрибәләр (биокуркынычсызлык сынаулары) бик катлаулы һәм озак, элек бу … Тулысынча
Авыл сугышка коллективлаштыру белән башланган реформаны төгәлләмәгән хәлдә килеп керә. Моңа кадәр илне туендырып килгән хосусый крестьян хуҗалыклары бетерелгән була. Аларны алмаштырган колхоз һәм совхозлар әле ныгып өлгермәгән. Уйланылганча, алар дәүләт ихтыяҗларын гына түгел, колхозчы һәм совхоз эшчеләренең үз ихтыяҗларын да канәгатьләндерергә тиеш була. Чынбарлыкта исә, колхоз һәм совхозлар хәтта уңыш мул булган елларда да … Тулысынча