Кешеләрнең йолдызлы күкне аңлауда һәм аңлатуда ясаган беренче адымнары күк йөзен тасвирлау, йолдызларның урнашуын билгеле бер тәртипкә китерү, аларны аңлаешлы төркемнәргә бүлеп чыгудан гыйбарәт була. Бу вакытта төзелгән йолдыз төркемнәрен соңрак йолдызлыклар (созвездия) дип атаганнар. Клавдий Птолемейның атласы Беренче йолдызлыкларны чагыштырмача күптән билгеләгәннәр. Бүгенгесе көндә неолитик ташларда яңа йолдызлыкларга охшаган эзләр, нокталар табылып тора. Чагыштырмача … Тулысынча
Борынгы Болгарда математика (риязыят), гыйльме хисап (арифметика) һәм астрономия (нөҗүм), химия, һәм тыйблык, география һәм тарих кебек төрле фәннәр үсештә була. Болгар бабаларыбызның фәнни казанышлары белән танышуны дәвам итик. Төзелеш Болгарда механика, төзелеш, архитектура киң үсеш ала. Биналар төзүдә, аларны планлаштыру, төзү, дивар һәм терәкләргә төшкән авырлыкларны тигез бүлү өчен күпме математик, механик исәп-хисаплаулар башкарырга … Тулысынча
1236—1237 елларда Идел Болгарстаны монгол явыннан җимерелә. Шулай да, ул күпмедер күләмдә мөстәкыйльлек саклап, Алтын Урда дәүләтенә кушыла. XIV гасырда Алтын Урда дәүләте башкаласы Сарай күп мәгърифәтчеләр, галим-голәмаларне туплый. Көнчыгыш дәүләтләре белән элемтәләр яңадан торгызыла. Мәгърифәт мәчет кулында Җучи Олысында күпсанлы шәһәрләр барлыкка килә. Исламлашу белән шәһәрләр үсү тыгыз бәйләнештә була. Шуңа бәйле рәвештә сәүдә, … Тулысынча
Монгол явына кадәрге дәвернең икенче яртысында Идел Болгарстаны мөселман галимнәрен һәм дин әһелләрен әзерли торган үзәкләрнең берсенә әверелә. Бу рольне ул XIII гасырда да югалтмый. Гарәп чыганакларында, мәсәлән, Болгарда укыган, аннары Анатолия һәм Сүриядә яшәгән бер гыйрак кешесе турында хәбәр ителә. Идел болгарлары арасында монгол яуларына кадәр үк исламның киң таралышы турындагы хәбәрләр итальян монахы … Тулысынча
IX—XIII гасырларда Иделдә беренче дәүләтләр берләшмәсе булып Идел Болгары оеша. Идел Болгары дәүләте йогынтысы астында хәзерге Урта Иделдә, Җаек алдында яшәүче чуваш, мари, ар, мукшылар да булганнар. X—XIII гасырларда Идел Болгары мәдәнияте, фәне Һәм дине үзенең үсешендә җитди үзгәрешләр кичерә. Башлангыч дәверендә аның нигезендә Төрки һәм Хәзәр каһанлыгы йолаларын үз эченә алган, башлыча төрки телле … Тулысынча