• Инфографика
  • Видеоязма
  • Сайланган язма
  • Мәкалә
  • Аудиоязма
  • Китап
Гыйлем
  • ТАРИХ
  • ФИЗИКА
  • ХИМИЯ
  • АСТРОНОМИЯ
  • ПСИХОЛОГИЯ
  • ҖӘМГЫЯТЬ
  • ТЕЛ
  • ӘДӘБИЯТ
  • ФӘЛСӘФӘ
  • БИОЛОГИЯ
  • ДИННӘР

физика

Беренче пар машинасын XVII гасырның 90 нчы елларында француз уйлап табучысы Денни Папен төзи. Ул бик тупас, камилләшеп җитмәгән була. Пешкәкле цилиндрик савытта су кайнаталар. Хасил булган пар пешкәкне күтәрә. Аннан соң савытны ут өстеннән алалар һәм пар


XVIII – XIX гасырлар Кояш системасы планеталарының хәрәкәтен гаҗәп нәтиҗәле аңлаткан Ньютон механикасының уңышы белән тарихка кереп кала. Моннан тыш ул, әлбәттә, башка, Җир системасына якынрак өлкәләрдә дә уңышка ирешүгә китерде һәм җылылык табигатен вә термодинамика күренешләрен аңлатканда да бик файдалы булды. Ягъни газлар термодинамикасы атомнар хәрәкәте буларак бары тик механик күзлектән тасвирланган. Максвел да үзенең электродинамика тигезләмәләрен язганда хәтта электромагнитик кырларны механик яктан, шестерналар ярдәмендә аңлатмакчы булган. Чынлыкта исә, моның механик электромагнитик кырлары табигатенә бернинди дә бәйләнеше юк, шуңа күрә фән алгарышын бу ялгыш фикерләрдән арынгач кына дәвам итте.


Фундаменталь физикада, башка фәннәрдән аермалы буларак, барлык галимнәрне дә борчыган, әмма әлегә кадәр чишелеше табылмаган өч төп мәсьәлә бар. Болар – галәмнең константасы (космологик даими), кваркларның ирексезләнүе (конфайнмент) һәм квант гравитациясе проблемасы.


Әлеге мәкаләдә без гади сүзләр белән 10 фәнни терминга аңлатма бирербез. Алар сезгә зур экраннардан яңгыраучы әңгәмәләрне аңлаудан тыш, хәзерге заман фән дөньясында да (фәнни мәкаләләрдә һәм яңалыкларда) адашмаска ярдәм итәр.


Мария Склодовская-Кюриның фәндә инкыйлаб ясаган ачышы физика һәм химияне аңларга булышты һәм онкология, технология, медицина һәм төш физикасына искиткеч әһәмиятле өлеш кертте. Ләкин чын мәгънәсендә аның даһилыгы нәрсәдә чагыла соң? Мария Кюриның иң революцион ачышлары турында сөйләшик.


Витторио Иаковелла биргән сорау Мөгаен, пессимистлар оптимистларга караганда хаклырактыр. Кешеләр «стакан яртылаш буш» дигәндә, гадәттә, стаканда тигез өлештә су һәм һава барлыгын күз алдында тоталар. Кагыйдә буларак, оптимистлар стаканны яртылаш тулы дип күрә, ә пессимистларга ул һәрчак яртылаш буш булып күренә. Шуңа бәйле мәзәкләр һәм шаяртулар бихисап: мәсәлән, имеш, инженерлар стаканның үлчәмнәрен 2 тапкырга зуррак … Тулысынча


Еш кына без һаваны буш киңлек дип уйлыйбыз, әмма чынлыкта, вакуум белән чагыштырганда, һава шактый авыр булып чыга бит. Хуш, аның авырлыгы нинди соң? Әгәр ул шулай авыр булса, нишләп безгә бәрелми ул? Бу видеодәрестә Дэн Куин һава басымының нигезләрен тасвирлый һәм аның тәнебезгә, һава торышына һәм бөтен җиһанга йогынтысын аңлата.  Дәресне Дэн Куин әзерләгән, … Тулысынча


Бу нәрсә? Бу Резерфорд тәкъдим иткән атом моделе. Аны Яңа Зеландиядә туган британ галиме Эрнест Резерфорд хөрмәтенә «Резерфордның атом моделе» дип атыйлар. Бу галим 1911 нче елда атом төшен ачуы турында хәбәр иткән. Альфа-кисәкчекләрне юка металл фольгада чәчелдерү тәҗрибәләре барышында, галим күпчелек кичәкчекләрнең үтәли чыгып, хәрәкәт юнәлешен үзгәртмәвен, әмма кайберләренең «читкә сикерүен» күзәтә. Резерфорд альфа-кисәкчекләрне … Тулысынча


Төс нәрсә икән ул дип уйлаганыгыз бар идеме? Кольм Келлеһер бу дәрестә төс күренешенең физикасын аңлата : ни өчен без күрә торган төсләр дулкынарның ешлыгы һәм хәрәкәт периоды белән бәйле икән?


Данлыклы Nature журналы һәр елның ахырында галимнәр, белгечләр һәм сәясәтчеләрнең бу елда иң әһәмиятлеләрен сайлап алып, ун кешелек исемлек төзи. Бу гадәти рейтинг түгел: дөньяда иң абруйлы фәнни басма сайлаган шәхесләр фән һәм технологияләрнең мөһим юнәлешләрен, вакыйгаларны һәм ачышларны чагылдыралар. 2017 елда бу исемлеккә ген инженериясе һәм гравитация дулкыннары белгечләре, атом коралына каршы көрәшүчеләр, гендер … Тулысынча


1 2 … 4 Далее →


Гыйлем


Безне онытмагыз

Безнең электрон почта таратмасына язылыгыз һәм иң кызыклы язмалар белән танышып барыгыз.

Язылуыгыз өчен рәхмәт

Ниндидер хата бар

Без сезнең шәхси мәгълүматыгызны хөрмәт итәбез һәм бу мәсьәләгә җитди карыйбыз.

  • Безнең хакта
    • Нәрсә ул Гыйлем?
    • Мөхәррият
    • Күзәтү шурасы
  • Хәлбуки
  • Кулланучыга
    • Кулланучы килешүе
    • Тәрҗемә сәясәте
    • Авторлык хокуклары
    • Яңалыкларга язылу
  • Рубрикалар
    • Аудиоязма
    • Видеоязма
    • Инфографика
    • Китап
    • Комикс
    • Мәкалә
    • Сынау
    • Яңалык
  • Ярдәм күрсәтү
    • Автор булыгыз
    • Проектны популярлаштыру
    • Финанс ярдәме
    • Финанс хисабы
  • Башка проектлар
    • Терминнар базасы
    • Фәнни мәгълүмат индексы
    • Башка телләрдә бүлекләр

Copyright © 2016 Гыйлем.