2019 елның декабрь аенда моңа кадәр кешедә күзәтелмәгән коронавирус штаммы – COVID-19 пәйда булды. Бүгенге көндә коронавирус йөздән артык илгә үтеп керде, 148 меңгә якын кеше аны йоктырды (Россиядә – 47 кеше), шулардан 5538 кеше вафат (Center for Systems Science and Engineering (CSSE) at Johns Hopkins University (JHU) мәгълүматлары буенча). Болар барысы да коронавируслар гаиләлегенә керүче 40 вирусның берсе SARS-CoV-2 вирусынының бер штаммына бәйле.
Дислексия һәр бишенче кешегә хас, ләкин ул төрле кешедә төрлечә чагыла. Бу сөйләм авырлыгы киң спектрга ия, аны «нормаль» һәм «хаталы» сыман категорияләргә кертеп тә булмый. Әлеге TED Ed дәресендә Келли Сэндмэн-Һерли дислексиягә тарыган баш миенең эшчәнлеге хакында яңадан уйлап карарга һәм кеше баш миенең нейротөрлелеге өчен сөенергә чакыра.
Сез тәм-том ашаганда, сезнең тәм рецепторлары, эчәклек һәм баш миегез барысын да сизә, барысын да аңлый. Баллы әйбердән соң уянып китә торган дәртләндерү системасын алкоголь яки никотин да шул ук тәртиптә активлаштыра ала. Әйе, шикәр дофамин күләмен арттыра һәм үзенә бәйлелек тудыра ала. Ни өчен тәм-том белән сак булырга кирәк? Табигать ни өчен тәм-томны нәкъ менә «тәмле» итеп яраткан? Ашау белән нейромедиаторлар арасында мөнәсәбәт ни өчен кирәк безгә? Җавап — TedED җәмгыяте әзерләгән видеодәрестә.
Сезгә кайчан да булса «Турай» дип әйткәннәре яки ашаганда бөкрәеп утырган өчен орышканнары бармы? Моның кебек кисәтүләр безгә ошамаска да мөмкин, ләкин алар юкка гына ясалмый. Сезнең сын-гәүдәгез гәүдәгезнең һәр адымына, һәр хәрәкәтенә нигез булып тора, аның төрле стрессларга җайлашуы да яхшы сын-гәүдәгә бәйле. Текст «Мин татарча сөйләшәм — 2018» акциясе кысаларында Казан шәһәре Яңа … Тулысынча
Ел саен дөньяда 100 000 тоннадан күбрәк кофеин кулланыла. Бу 14 Эйфель манарасының авырлыгына тигез! Кофеин, хәтта тиешенчә йокламасак та, безгә уяу булырга, игътибарны тупларга һәм җитез калырга ярдәм итә; ләикн шул ук вакытта ул кан басымын күтәрә һәм безне гасабиланырга мәҗбүр итә ала. Хуш, ул безне ничек йоклатмыйча тота соң? Текст «Мин татарча сөйләшәм … Тулысынча
Су – яшәү чыганагы, сусауны басучы, тәнгә җиңеллек бирүче эчемлек ул. Ләкин чиста, эчәргә яраклы булган су кыйммәтле һәм еш кына дефицит әйбер икән шул. Дөньяда 800 миллионга якын кеше чиста суга тилмерә. Нишләп шулай соң? Үзебез эчә торган су чыннан да эчәргә яраклымы соң? Миа Накамулли шул хакта бәян итә. _________________________________________________________________ Текст «Мин татарча … Тулысынча
Рус телендә – Отрубевидный (разноцветный) лишай. Латин телендә – Pityriasis versicolor, альтернатив исем – Tinea versicolor. Көрпәләнүчән тимрәү, шул ук «күптөсле тимрәү» дип тә әйтелгән тире чире – безнең киңлектә очраган кератомикозларның бердән-бере. Кертомикозлар рәтенә эпидермисның мөгезчә матдәле катламын гөмбәчекләр үрчеп зарарлаган очраклар керә. Көрпәләнүчән тимрәү – тирене ялкынсындырмыйча гына зарарлаган гөмбәчекле авыру. Бу чир чыганагы – Malassezia … Тулысынча
Уфа табиблары Марат Хәйдәров белән Нәсимә Хәйдәрова 1997 елда «Атеросклероз» исемле китап нәшер иткәннәр. Бу китапта алар фәнни, әмма гади телдә атеросклероз авыруы турында язалар. Авторларның рөхсәте белән, китапны сканладык һәм интернетка урнаштырдык. Рәхәтләнеп кулланыгыз! PDF-файлга сылтама: https://drive.google.com/file/d/12rtqKNua6VBDgKyN97WohVZ_gBX-Idqg/view?usp=sharing Ләйлә Миңнуллина сканлады
Сүзнең нәрсә хакында барганын төгәл аңлар өчен, кәефне, эмоциональ халәтне һәм эмоциональ реакцияне аерырга, төгәлрәк әйтсәк, эмоциональ тормышка кагылган төшенчәләрне аерырга кирәк. Реакцияләр – ул ниндидер эчке яисә тышкы вакыйгаларга җавап итеп, эмоциональ җирлекнең тиз үзгәрүе. Эмоциональ халәтләр берникадәр вакыт дәвере буена баралар, ә кәеф – ул тотрыклы эмоциональ характеристика. Кәефкә йогынты ясый торган … Тулысынча
Сәгать иртәнге 4, ә сәгать сигездә — имтихан. Көннәр буе әзерләнсәң дә, үзеңне әзер сыман хис итмисең. Хм, берәр чынаяк кәһвә эчеп, тагын берничә сәгать укып утырыргамы? Ә бәлки, йокларга яту хәерлерәктер? Бу видеодәрестә Шай Марку икенче фикерне яклап, йокының баш миен яңадан “тергезеп”, хәтерне яхшыртуы турында сөйли. Шай Марку дәресе, Хавьер Салдена анимациясе Татарчага … Тулысынча