Иске татар телендә бу күк җисемен Мөштәри дип йөрткәннәр, шулай ук аның Агач йолдыз, Бирҗийс, Оңай, Ормызт кебек атамалары да билгеле. Кояш системасының иң зур һәм иң гүзәл планетасы Юпитер турында түбәндәге инфографикада укыгыз.
Author: Айдар Шәйхи
Марс — Кояш системасының иң яхшы өйрәнелгән планетасы, күп кенә фәнни-фантастик әсәрләрдә дә вакыйга 4 нче планетада бара. Иске татар телендә бу күк җисеме Мәррих яки Бәһрам дигән исем йөрткән, ә борынгы төркиләр аны Кызыл йолдыз, Бакыр йолдыз, Ут йолдыз, Күрүд яки Аңарак дип атаганнар.
Кешелекнең яшел бишеге, Кояш системасының бердәнбер тере планетасы турында кайбер фактлар белән уртаклашыйк әле. Сүз уңаеннан, якын киләчәктә Җир тере планета статусын югалтырга мөмкин, чөнки Кояш системасының кайбер башка җисемнәрендә дә тере микроорганизмнар табылуы ихтимал.
Чулпан йолдыз (Таңчулпан), Зөһрә йолдыз, Таң йолдызы, Эңгер йолдызы, Чабан (Көтүче) йолдызы, Алтын йолдыз, Шәфәкъ йолдызы, Кәрван кыйран – безнең бабаларыбыз аны төрлечә атап йөрткән. Әмма бу атамаларның барысы да бер күк җисемен – Кояш системасының 2 нче планетасы булган Венераны белдерә. Ул Зөһрә кыз шикелле гүзәл дә, шул ук вакытта рәхимсез дә.
Кояш системасы буенча сәяхәтебезне башлап җибәрәбез. Бүгенге тукталышыбыз — Кояш системасының 1 нче планетасы Меркурий булыр. Иске татар телендә бу күк җисеме Гатарид (Готарид / Готард) яки Гыйтар дигән исем йөрткән, ә борынгы төркиләр аны Су йолдыз яки Кече Чулпан дип атаганнар.
2019 елның декабрь аенда моңа кадәр кешедә күзәтелмәгән коронавирус штаммы – COVID-19 пәйда булды. Бүгенге көндә коронавирус йөздән артык илгә үтеп керде, 148 меңгә якын кеше аны йоктырды (Россиядә – 47 кеше), шулардан 5538 кеше вафат (Center for Systems Science and Engineering (CSSE) at Johns Hopkins University (JHU) мәгълүматлары буенча). Болар барысы да коронавируслар гаиләлегенә керүче 40 вирусның берсе SARS-CoV-2 вирусынының бер штаммына бәйле.
«Урбанизм» термины төрле фәннәрдә бер-берсе белән кисешә торган берничә төшенчәне үз эченә ала. Социология фәнендә урбанизмны өйрәнә башлауга галимнәрнең бер соравы сәбәпче була: зур тизлек белән үсә башлаган шәһәрләр кешенең үзаңына һәм яшәү рәвешенә нинди йогынты ясый? Энтони Гидденс белән Филип Саттон язган «Социологиянең төп төшенчәләре» китабында урбанизмның асылы, өйрәнүләрнең кыскача тарихы һәм хәзерге чорда актуальлеге кыскача аңлатыла.
Борынгы грек фәлсәфәчесе Платон шул ук вакытта грек филологы да булган. Бәлки, филологларның иң бөеге дә булгандыр, чөнки нәкъ менә ул бүген дә актуаль булып сакланган һәм әле беркем дә хәл итә алмаган филологик мәсьәләр турында сорау биргән. Өстәвенә, бу мәсьәләр шундый итеп бирелгән ки, һәрбер яңа буын алар хакында беренче адымнардан башлап, соңгы сулышка … Тулысынча
Америка психологлары күселәрне машина йөртергә өйрәткәннәр. Әлеге “машина” тәгәрмәчләргә утыртылган пластик савыттан гыйбарәт, аны алга таба юнәлдереп була, машинаның шулай ук уңга һәм сулга бора торган җайланмасы да бар. Моңа өйрәтү өчен, бер айдан алып тугыз айга кадәр вакыт кирәк булган (бу аралык күселәрнең үзләренә һәм торган тирәлекләренә бәйле). Шул вакыт аралыгыннан соң машина йөртү күселәрнең … Тулысынча
Шотландиянең данлыклы Лох-Несс җанвары чынлыкта галәмәт зур еланбалык булырга мөмкин дип хәбәр итәләр галимнәр. Лох-Несс күленең салкын суында ачыкланган ДНК эзләрен җентекләп тикшергәч, алар шундый фикергә килгән.