«Кодекс куманикус» яки «Куман мәҗмугасы» — 1294-1303 еллар арасында католик миссионерлары тарафыннан төзелгән латинча-фарсыча-куманча (кыпчакча) сүзлек. Анда шул чорда Хәзәр далаларында яшәгән кыпчак, болгар кабиләләре телендә йөргән өч меңгә якын төркичә сүз һәм иллеләп табышмак, мәкальләр теркәлгән. Христианлыкка бәйле кыска язмалар, догалыклар да бар. Гомум кыпчак-төрки теленең, шул җөмләдән татар теленең, борынгы үрнәкләре булу ягыннан … Тулысынча
татар теле
Олимпиада— ул башкалар белән көч сынашып, җиңү яулау гына түгел, ә күп өйрәнү, күп белү һәм шул белемеңне дөрес итеп куллана алу. Татар телендә без инде кечкенәдән аралашабыз, сөйләшәбез. Бу безнең өчен бер дә авырлык тудырмый. Ә менә телнең бөтен нечкәлекләрен өйрәнү, аның һәрбер өлкәсе белән танышып чыгу өчен шактый күп вакыт һәм көч таләп … Тулысынча
Славян телләрендә таралган болгар алынмаларының килеп чыгышы, дифтонглашу һәм алынмаларның ике катламы турында Славян телләрендә, билгеле булганча, төрки алынмалар шактый күп. Мондый бәйләнешләрне без тарихи язма чорда күзәтә алабыз. Беренче чиратта, бу урта рус телендә Идел буе кыпчак телләреннән күпсанлы алынмалар. Икенче яктан караганда, билгеле тарихи сәбәпләр буенча, көньяк славян телләрендә күп кенә төрек алынмалары … Тулысынча
Төрекчә-татарча сүзлек «Инсан» нәшриятында 1998 елда дөнья күргән. Аны әзерләүдә Prof. Dr. Fuat Ganiyev (Фуат Ганиев), Asiye Rahimova (Асия Рәхимова), Rifkat Ahmetyanov (Рифкать Әхмәтьянов), Rafayıl Muhammetdin (Рафаэль Мөхаммәтдинов) һәм Fenüze Nuriyeva (Фәнүзә Нуриева) катнашкан. Сүзлек төрек һәм татар телләрен өйрәнергә теләгәннәр өчен төпле кулланма булып торачак, тәрҗемә эшендә дә файдалы белешмә булачак, аны сөйләшү процессында да кулланырга мөмкин. Сүзлектә 20 меңгә якын … Тулысынча
Мөселман дөньясында күренекле галим булып саналган Ризаэддин Фәхреддин татар-башкорт халыклары өчен чын энциклопедист. Дини эшчәнлегеннән тыш, ул үзенең журналистика, әдәбият, педагогика өлкәсендә куйган хезмәтләре белән дә данлыклы. Риза казый — педагог аерым игътибарга лаек. Эш шунда ки, аның идеяләре һәм үз вакытында нәшер итеп калдырган тәрбияви әсәрләре бүген дә киң кулланылышта: ел саен Риза Фәхреддин … Тулысынча
Сәгыйть Хәлфин — мәгърифәтче, I Казан ирләр гимназиясенең татар теле укытучысы, атаклы Хәлфиннәр нәселенең башы. 1767 елда император закон чыгару комиссиясенә (Уложенная комиссия) Казанның Иске һәм Яңа татар бистәләреннән депутат булып сайлана. Екатерина II махсус боерыгы буенча 1769 елда I Казан гимназиясендә көнчыгыш телләрен белүче түрәләр әзерләү максаты белән татар классы ачыла. Татар теле укытучысы … Тулысынча